Jan Salwa, bevrijder van Veendam

De Verhalen van Groningen vertelt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog in Groningen aan de hand van 75 iconische verhalen. Op basis van die verhalen zijn -overal in Groningen- zo’n twintig culturele producties ontwikkeld. Daarbij kun je denken aan theaterstukken, exposities, liedjes, films en kunstwerken. Al die projecten, waar ook tijdens de coronacrisis hard aan is gewerkt, worden in 2021 gepresenteerd met behulp van de Vrijheidsexpress en het Bevrijdingsfestival Groningen. Het project ‘Jan Salwa, bevrijder van Veendam’ is daar één van.

Poolse tanks rijden op 14 april door de straten van Veendam, hier bij Veenlust. Foto: Collectie Veenkoloniaal Museum Veendam.
Poolse tanks rijden op 14 april door de straten van Veendam, hier bij Veenlust. Foto: Collectie Veenkoloniaal Museum Veendam.

Deze mini-documentaire is een ode aan de Poolse bevrijders, die pas heel laat erkenning kregen voor hun rol in de bevrijding van Europa. De documentaire is gemaakt door het Filmcollectief Groningen in opdracht van De Verhalen van Groningen. Met in de hoofdrol ritmeester Jan Salwa (1912-1999). Hij weet op 13 april 1945 Veendam en Wildervank met zijn zestien tanks zonder slag of stoot te veroveren.

De Polen maakten als stoottroopers de weg vrij voor de Canadezen in hun kielzog. De tragiek van de Poolse bevrijders is dat ze na de overgave van Duitsland niet terug konden keren naar hun vaderland. Ze werden beschouwd als verraders en het communistische Polen weigert de strijders terug te laten keren. Enkele Polen blijven in Nederland waar ze trouwen en een nieuw leven opbouwen. Jan Salwa emigreert naar Australië. In 1970 is hij even terug in Veendam, waar een plein en een straat naar hem wordt vernoemd. In 1985 wordt hij ereburger van Veendam.

Iconisch verhaal

Klik hier om het verhaal te lezen waarop dit project gebaseerd is.