Een vroege tak van de familie van Hoorn kwam aan het begin van de 19e eeuw vanuit het Westfriese Hoorn naar Baflo in Groningen. Het begon met stamvader Levi Abrahams van Hoorn die trouwde met Ester van Zanten uit Baflo. Het echtpaar ging in Baflo wonen. Levi was betrokken bij de oprichting van de Joodse gemeente in Winsum in 1816. Daarvoor waren minimaal tien joodse mannen nodig. Later vestigde Levi’s zoon Jacob zich met zijn vrouw in ’t Zandt. Ze kregen elf kinderen. Hun synagoge stond in Stedum, ruim twee uur lopen heen en ruim twee uur lopen terug. Vanaf 1851 konden ze daarvoor ook naar Uithuizermeeden. Dat scheelde zeker een halfuur.
Een nachtelijke fietstocht naar de toekomst
Een krappe eeuw later wordt Nederland bezet door nazi-Duitsland. In de vroege zomer van 1942 beginnen de nazi’s met de uitvoering van hun moorddadige plannen om alle Joodse Nederlanders stapsgewijs uit te sluiten en te ontmenselijken. Slager Sam van Hoorn kan dan geen kant meer op. Sam is de achterkleinzoon van Levie Abrahams van Hoorn. Sam moet naar Westerbork en wordt op 10 augustus vermoord in Auschwitz. Zijn familie weet van niets maar vreest het ergste. Zijn enig kind, Rika van Hoorn, is dan 22 en verloofd met Jacob (Jaap) Oudgenoeg uit Weiwerd bij Delfzijl. Wat moeten ze doen? Verloofde Jaap vertrouwt de situatie voor geen meter en wacht niet langer af.
Dat najaar vindt Jaap een onderduikplaats op de boerderij van de familie Lesman in Meedhuizen. Later krijgen ook zijn verloofde Rika en haar moeder Rachel van Hoorn-Benninga daar een veilige plek. Dat alles wordt in het diepste geheim geregeld. De jongste zoon Ritzo van de familie Lesman komt Rika en haar moeder ’s avonds laat ophalen met de fiets. De dames fietsen achter hem aan. Een gevaarlijke tocht met goede afloop. Pas met de bevrijding komt er een einde aan alle spanning en angst. Allen overleven de oorlog dankzij de moed en vindingrijkheid van die bijzondere boerenfamilie in lintdorp ‘Midhoezen’.
Een band die altijd blijft
Na 1945 wordt jaarlijks op 5 mei de bevrijding gevierd en worden de avond daarvoor de slachtoffers herdacht. Overal komen monumenten, Joodse slachtoffers staan daar lang niet altijd op. Zij worden later toegevoegd. Pijnlijk voor de nabestaanden, ze hebben al zoveel onrecht en onbegrip gekend en zo heel veel familie en vrienden verloren. In 1977 maakt beeldhouwer/schrijver Jan Wolkers het Spiegelmonument ‘Nooit Meer Auschwitz’ met gebroken spiegelglas, waarin de lucht zich reflecteert: ...hier blijft de hemel voorgoed geschonden...
Jaap en Rika waren kort na de oorlog getrouwd en woonden daarna samen met Rika’s moeder Rachel in het ouderlijk huis van Jaap in Weiwerd. Zijn beide ouders en naaste familie waren omgekomen in de Sjoa. Het echtpaar krijgt twee kinderen. De warme band met de familie Lesman blijft bestaan. Ook als Rika in 1995 en Jaap in 2006 overlijden. Ritzo Lesman is dan nog de laatste getuige van de onderduik in zijn ouderlijk huis. Als hij met de pasgeboren achterkleinzoon van Jaap en Rika op de foto komt is hij zichtbaar aangedaan. Alsof dit jonge leven hem laat zien wat de medemenselijkheid van zijn ouders teweegbracht.
Mandlboympad - Als de amandelboom bloeit
Leerlingen verkennen, verwerken en laten zien:
