Deze Openbare Lagere School stond aan de Binnensingel. Tegenwoordig zit er een hotel in dit gebouw. Omdat moeder Frouktje ook in de winkel werkte was er een juffrouw in huis die op de kinderen paste en vaak met ze ging wandelen. Zij heette Grietje Stuut en omdat zij vaak met de kinderen Gans buiten kwam werd ze in Delfzijl wel de Ganzenhoedster genoemd.
De familie Gans uit Delfzijl was een Joodse familie. Hun synagoge stond aan Singel 50. In de oorlog besliste de Duitse bezetter dat alle Joden uit Delfzijl op 11 maart 1942 naar Amsterdam zouden worden gebracht. Dit omdat men bang was dat Joden via de zee zouden wegvluchten en dat paste natuurlijk niet in het plan om alle Joden om te brengen.
Het was koud die woensdag in maart. De mensen mochten niet veel spullen meenemen. Sommigen dachten dat ze wel gauw weer terug zouden komen. Anderen waren bang voor wat hen te wachten stond.
De dochter van mevrouw Grietje Steenhuis-Stuut vertelde later: “Mijn moeder was bevriend geraakt met Frouktje Gans. Het moet voor haar verschrikkelijk zijn geweest toen ze werden weggevoerd. Ze is nog naar het station gefietst om afscheid te nemen, maar werd tegengehouden door de Duitsers. Ze heeft altijd de zwaaiende hand van Samuel Gans, die ze nog net kon zien, voor ogen gehouden. En daarbij had ze altijd nog dat knagende schuldgevoel of ze nog iets had kunnen doen”.
Samuel Gans en zijn gezin woonden een jaar in Amsterdam. Op 18 maart 1943 werd het gezin opgepakt en naar kamp Westerbork gevoerd. Ze hadden overwogen om onder te duiken, maar dat was heel moeilijk met zoveel kinderen. Veel onderduikers werden ook verraden door mensen die het eens waren met de plannen van de nazi’s. Ze bleven niet lang in Westerbork, want op 23 maart 1943 werden ze in de trein gezet. Geen mooie trein met ramen en bankjes, maar een veewagen die helemaal volgepropt werd met mensen. Ze zaten drie dagen in die trein en kwamen toen aan in kamp Sobibor in Polen. Daar werden ze op 26 maart 1943 meteen de gaskamers ingestuurd en vermoord. Samuel Gans werd 45 jaar, Frouktje Gans-van Dam werd 39 jaar, Simon Gans werd 11 jaar, Keetje Gans 9 jaar, Gelle Gans 7 jaar en Alexander en Lion Gans werden 4 jaar.
De namen van Samuel, Frouktje, Simon, Keetje, Gelle, Alexander en Lion Gans staan op het monument ‘Licht der Zee’ bij de synagoge in Delfzijl. Het is daar in 2020 geplaatst ter nagedachtenis aan alle Joden uit Delfzijl die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. Het bestaat uit vijf keien, een menora en een namenmuur met 126 namen. Joden hebben de traditie om bij grafstenen een steentje te leggen. Hier zijn zwerfkeien gebruikt van soms wel een meter dik, die al heel lang bij Delfzijl hebben gelegen.
Een jaar later is het koffermonument ‘Stilstaan’ in het stationsgebied geplaatst. Dit bestaat uit twee gestileerde koffers van verschillend formaat. In de kleinste zitten stenen van het tijdelijk lichtmonument ‘Levenslicht’. Volgens burgemeester Beukema kan ‘Stilstaan’ voor elke voorbijganger aanleiding zijn om het verhaal erachter te ontdekken of te vertellen, want: “...we mogen de vernietiging van de Joodse gemeenschap in Europa niet vergeten”.
Mandlboympad - Als de amandelboom bloeit
Leerlingen verkennen, verwerken en laten zien:
