Wehrmachtheim in De Faun

Op 8 december 1944 nam een Geallieerde jachtvlieger met zijn boordwapens een pand in de Groninger binnenstad onder vuur. De 20 mm-granaten misten hun doel en kwamen terecht ten zuiden van het Zuiderdiep, aan de westkant van de Herestraat (zonder daar al te veel schade aan te richten). De aanval had het Wehrmachtheim van de Duitse bezetter moeten treffen.

Café-restaurant De Faun, op de hoek Gedempte Zuiderdiep-Herestraat. Voor het gebouw staat een Duitse militair. Collectie Groninger Archieven (1785_29544).
Café-restaurant De Faun, op de hoek Gedempte Zuiderdiep-Herestraat. Voor het gebouw staat een Duitse militair. Collectie Groninger Archieven (1785_29544).

Iedere plaats van een zekere omvang had tijdens de oorlogsjaren wel een Wehrmachtheim. Daar konden militairen zich even ontspannen als ze vrij waren. In Groningen had De Faun deze functie. Dit café-restaurant op de hoek Gedempte Zuiderdiep-Herestraat was in 1935 geopend. Behalve horeca waren in het karakteristieke complex ook kantoren gevestigd. 

De jongste generaties zullen het pand – nadat het laatste café-restaurant hier in 1992 sloot – vooral kennen als onderkomen van het Arbeidsbureau en de winkelketen Zara. Vanaf 2020 zit hier de H&M.

Hühnerfricassee

Al vrij vroeg tijdens de bezetting namen de Duitsers De Faun over, inclusief inventaris en werknemers. Het personeel van het etablissement droeg de clientèle niet bepaald een warm hart toe. Jan Plinsinga, in die tijd als jongeman in De Faun werkzaam als hulpkelner, vertelde daarover later:

‘De Duitsers hadden een voorraad levensmiddelen. De ijskasten zaten vol vlees en spek. Er hingen soms halve biggen in en wij hadden niets te eten. De Duitsers meenden dat Kerstmis er alleen voor hen was. Ze aten gevogelte en dronken nogal wat. In geen jaren had ik mensen zo zien eten.’ 

Wanneer de mogelijkheid zich voordeed, werd subtiel wraak genomen voor de ongelijkheid:

‘Op het publicatiebord stond op een dag: kipperagout met verse aardappelen, 1 mark. Een paar dagen tevoren had de keuken 500 kippen aangevoerd gekregen en die moesten op die dag op het menu staan. Daar hadden de koks en het andere keukenpersoneel niet zoveel zin in. ’t Was erg veel werk, alle rotzooi uit die kippen halen, dus gooiden ze ‘t hele zaakje zo in de kookpot.

Op ’t menu stond Hühnerfricassee en de soldaten aten er met smaak van. De volgende avond waren er geen soldaten, die waren allemaal doodziek. Een aanwezige arts stelde vast dat ze kou op de ingewanden hadden.’

Duitse officieren vieren kerst in café-restaurant De Faun. De zittende man in het zwarte uniform (vierde van links) is Ph. Blank, de stad-Groninger commissaris van politie. Foto Noord-Nederlands Persfotobureau Folkers, collectie Groninger Archieven (2437_
Duitse officieren vieren kerst in café-restaurant De Faun. De zittende man in het zwarte uniform (vierde van links) is Ph. Blank, de stad-Groninger commissaris van politie. Foto Noord-Nederlands Persfotobureau Folkers, collectie Groninger Archieven (2437_

Andere gebruikers

Ondanks de buren, vergaderde in hetzelfde gebouwencomplex tijdens de oorlog een afdeling van het verzet, Knokploegen II onder leiding van Jan Lenstra en Pier van der Laan. 

Na de bevrijding werd De Faun het onderkomen van Canadese militairen onder de naam The Beaver Club. Het gastenboek van die sociëteit, met daarin de namen van meer dan tweeduizend bezoekers, dook in 2019 weer op. Het is nu te zien in het Oorlogsmuseum Middelstum.

Canadese militairen in De Faun annex ‘The Beaver Club’, 1945. Foto Jack H. Smith, collectie Library and Archives Canada.
Canadese militairen in De Faun annex ‘The Beaver Club’, 1945. Foto Jack H. Smith, collectie Library and Archives Canada.