“Op 8 april kregen we van de Duitse politie te horen dat heel Ter Apel ontruimd moest worden,” herinnert Jaap Spanninga (1927) zich. “We hebben de hele nacht in het bos gelegen, maar gingen de volgende ochtend maar weer naar huis. Was de Ortskommandant weer eens dronken geweest en had hij zomaar wat bevolen?”
Sigaretten
Op 11 april, zijn achttiende verjaardag, reden er inderdaad Poolse tanks Ter Apel binnen. Voor Jaap is de bevrijding een geur: “De tanks van de Polen losten drie schoten, maar daarna gingen we erop af. En daar rook ik echte sigaretten; Players. Ik zal die geur nooit vergeten!”
“Mijn vader hing de vlag uit, maar de Polen reden weer terug naar Emmer-Compascuum, waar ze bivakkeerden. En toen stonden de Duitsers ineens weer in de straat. Gelukkig kwamen de Polen tegen de avond weer terug met drie grote tanks. De volgende dag kwam er geen einde aan: honderden tanks, jeeps, pantservoertuigen en ander materieel reed voorbij.”
Kamp Oberlangen
Op 12 april horen de Poolse bevrijders van de inwoners van Ter Apel dat er niet ver over de grens een gevangenkamp is waar Poolse vrouwen vast zitten. Deze zijn in 1944 gearresteerd tijdens de Opstand van Warschau. “Drie tanks en een paar vrachtwagens scheurden direct naar Duitsland,” herinnert Spanninga zich. “Ze reden dwars door de omheining heen. De meisjes juichten, en helemaal toen ze ontdekten dat ze door hun landgenoten bevrijd werden.”
Vijfentwintig soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie bevrijden in totaal 1728 Poolse vrouwen uit Oberlangen. “De Polen kwamen terug met de kampbewakers bovenop de tanks. Erachter liepen al die meisjes in een lange optocht.”
Oranje strikjes
“De dag erna kwamen twee Poolse officieren bij ons thuis. 'Kunnen wij hier vanavond eten met vier Poolse meisjes?' De officieren lieten vervolgens allerlei blikken bezorgen waar mijn moeder een soep mee kon koken. 'Nu nog even naar Duitsland om twee kippetjes op te halen,' zei een van de officieren. En inderdaad, later kwam hij terug met twee kippen die hij de nek had omgedraaid.
Mijn moeder heeft een heerlijke soep gemaakt en de tafel netjes gedekt. Ze had zelfs oranje strikjes aan het tafelkleed bevestigd. Om vijf uur stonden de officieren en de meisjes op de stoep. Ze hadden zelf brood bij zich en hebben daar samen met de soep van gegeten. En daarna was alles wat over bleef voor ons: een heerlijke pan soep, blikken boter, jam en andere lekkernijen!”
Feest
De Polen bleven enkele dagen in Ter Apel, herinnert Spanninga zich. “Er waren elke dag feesten en de Polen kwamen met van alles aanzetten. De andere dag kwam er een vrachtwagen vol kleding en kostuums aan, die ze in Duitsland hadden gevonden of veroverd. Iedereen in Ter Apel mocht nieuwe kleren komen uitzoeken. En weer een andere dag kwamen ze aanzetten me een kar vol radio's. Het waren heel aparte dagen, om nooit te vergeten.”
Film: Liefke Knol (2013)
