Het Achterhuis in Amsterdam, waar Anne Frank ondergedoken heeft gezeten, is wereldberoemd. Er bestonden in Nederland meer van dit soort ‘Achterhuizen’. Ook in Stadskanaal, waar de familie Drenth tijdens de oorlogsjaren aan maar liefst zestien onderduikers onderdak heeft geboden.
Joodse onderduikers
Aan de rand van Stadskanaal, Krommewijk, stond het boerderijtje van Willem en Hindertje Drenth-van der Sluis en hun twee dochters Lammie en Fennie. In augustus 1942 meldde zich een Joodse onderduiker bij hen: Nathan de Levie, een veehandelaar uit het Gasselternijveenschemond. Het echtpaar Drenth besloot hem een schuilplaats te bieden. Een maand later voegde zijn gezin bij hem, waarmee het aantal onderduikers naar vier steeg. Het gezin de Levie verbleef in de voorkamer, die anders alleen in gebruik was bij speciale gelegenheden.
Het aantal Joodse onderduikers bij de familie Drenth bleef gestaag groeien. Ook de familie de Levie uit Nieuwe Pekela, broer en zus Bennie en Rebecca Kosses uit Vlagtwedde en het echtpaar Dalsheim uit Stadskanaal klopten aan bij de boerderij aan de Krommewijk.
Dekmantel
In 1943 had dochter Lammie Drenth enige tijd een baantje bij het Kringhuis, het NSB-kantoor in Stadskanaal. Het was de perfecte dekmantel, maar niet gemakkelijk. Lammie werd een ‘moffenmeid’ genoemd en verloor haar vrienden. Het zorgde er echter voor dat het risico op een huiszoeking tot een minimum werd beperkt.
Op 10 december 1944 beviel Lammie Drenth van een dochter. In Stadskanaal werd gesproken van een ‘moffenkind’. In realiteit was onderduiker Bennie Kosses de vader van de baby, maar dat mocht de buitenwereld natuurlijk niet te weten komen.
Anderhalf vierkante meter
Met anderhalve vierkante meter per persoon, was het leven in de boerderij niet eenvoudig. Toch bleven grote conflicten uit. De onderduikers bleven op de hoogte van het nieuws en de kinderen werden onderwezen door Bennie Kosses. In de laatste oorlogsmaanden bood de familie Drenth eveneens onderdak aan twee uit Duitsland gevluchte dwangarbeiders en een gedeserteerde Oostenrijkse soldaat.
Bevrijding
Na de bevrijding van Stadskanaal kwamen de zestien onderduikers voor het eerst weer buiten. Sommige van hen ontdekten dat zij het lopen praktisch verleerd waren. Bennie en Lammie trouwden direct na de bevrijding, op 8 mei 1945.
In de omgeving werd met verbazing en ongeloof gereageerd op het grote aantal mensen dat de familie Drenth geholpen had. Hindertje en Willem werden in 1979 onderscheiden als Rechtvaardigen onder de Volkeren, de hoogste onderscheiding die de staat Israël kent. Hun boerderij, inmiddels afgebroken, kwam bekend te staan als het Stadskanaalster Achterhuis.
