“I left my parachute, harness and Mae West tangled in the telephone wires” verklaarde Frank Robertson in het evasion report over zijn ontsnapping uit een Lancaster bommenwerper die was neergestort nabij Kropswolde. Dat was een riskante actie: zijn spullen waren een duidelijk spoor voor de Duitse bezetter.
Luchtoorlog
Vanaf 1942 vlogen er regelmatig geallieerde bommenwerpers over Noord-Nederland richting Duitsland. Daar bombardeerden ze – zowel overdag als ’s nachts – Duitse steden en industrieën. In de loop van de oorlog zijn er vele honderden geallieerde bommenwerpers op weg naar Duitsland of op hun terugvlucht naar Engeland door de Duitse luchtverdediging neergeschoten.
Aan het begin van de oorlog komen er in Friesland meer toestellen naar beneden dan in Groningen en Drenthe. Dat komt omdat het vliegveld Leeuwarden is uitgerust met ondersteunende radarstations om vliegtuigen te onderscheppen. Vanaf 1943 concentreert de Duitse luchtverdediging zich meer op het eigen land en storten er ook meer vliegtuigen neer boven Groningen en Drenthe. Er kwamen boven Groningen overigens ook meer Duitse toestellen naar beneden dan geallieerde.
Kropswolde
Een Britse Lancaster bommenwerper kwam in de nacht van 19 op 20 februari 1944 terecht in een perceel bouwland in Kropswolde. Inwoners die nog wakker waren hoorden het gedreun van de talloze vliegtuigmotoren. Omstreeks 0.30 uur was er een mitrailleursalvo te horen. Even daarna verscheen er een stipje in de nachtelijke hemel. Dat stipje werd steeds groter: er stond een vliegtuig in brand en het daalde snel. Ergens boven het Zuidlaardermeer verloor het toestel al wat onderdelen, waarna het met een donderend geraas neerstortte op een akker.
Het verkreukelde wrak schoot door de voorwaartse snelheid nog even door en kwam voor een deel in een sloot terecht, waar het uitbrandde. Het was niet de enige plek in Kropswolde waar het brandde. Bakker Robben, die aan de Woldweg woonde, was wakker geworden van het lawaai en wilde kijken wat er aan de hand was. Wat hij niet wist was dat er een benzinetank door het dak van zijn bakkerij was gekomen. Robben probeerde een lichtje te maken: de benzine vatte vlam en zijn hele onderkomen stond in lichterlaaie.
Pilotenlijn
Vijf van de zeven bemanningsleden in de Lancaster kwamen om. Bommenrichter Reynalds werd gearresteerd en bracht de rest van de oorlog door in krijgsgevangenkampen, maar boordwerktuigbouwkundige Frank Robertson wist te ontsnappen. Hij kwam met zijn parachute terecht in telefoondraden langs de spoorlijn bij Assen, maar wist zichzelf te bevrijden. Robertson heeft zich twee dagen verstopt, kreeg hulp van een boer en uiteindelijk heeft een politieagent hem in Hoogeveen op de 'pilotenlijn' naar het Zuiden gezet. Hij werd in de herfst van 1944 in de Belgische Ardennen bevrijd door de geallieerden.
De pilotenlijn was een netwerk van verzetsmensen die zich inzetten voor het redden van neergestorte, geallieerde piloten. De organisatie strekte zich uit tot in België en Frankrijk.
